Page 14 - فصلنامه اقتصاد و برنامه ریزی ( شماره هشتم)

14 14 ﻪﯾﺮﺸﻧ
ﻪﯾﺮﺸﻧ
ﯼﺰﯾر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻭ دﺎﺼﺘﻗا ﻖﻓا مﻼﯾﺍ 8 هرﺎﻤﺷ
8 هرﺎﻤﺷ
مﻼﯾﺍ نﺎﺘﺳﺍ یﺰﯾر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ نﺎﻣﺯﺎﺳ ﯽﻠﺧﺍد ﻪﻣﺎﻧ ﻞﺼﻓنﺎﺘﺳﺍ یﺰﯾر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ نﺎﻣﺯﺎﺳ ﯽﻠﺧﺍد ﻪﻣﺎﻧ ﻞﺼﻓ
1398 رﺎﻬﺑ 1398 رﺎﻬﺑ

دﻮﺟو-5 ؛(ﺎﻫ ﻪﻨﯾﺰﻫ و ﺎﻫﺪﻣﺍرد)دﺮﻜﻠﻤﻋ رد ﺖﯿﻓﺎﻔﺷ مﺪﻋ -4 ؛ﺎﻫ نآ ندﻮﺒﻧ ﺯور تﻼﻜـﺸﻣ دﺎﻌـﺑﺍ .ﺖـﺷﺍﺪﻧ دﻮﺟو تﺎﺣﻼﺻﺍ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ 1367 لﺎﺳ ﺎﺗ بﻼﻘﻧﺍ ﺯﺍ ﺲﭘ
نوﺮــﺑ و نورد یﺎﻫ ترﺎﻈﻧ ﺯﺍ هدﺎﻔﺘـﺳﺍ مﺪﻋ) لﺎﻌﻓﺮﯿﻏ ﯽﺗرﺎﻈﻧ یﺎﻫ ﻢﺘـﺴﯿﺳ ،نﺍﺮﻈﻧ ﺐــﺣﺎﺻ ﺯﺍ یرﺎﯿــﺴﺑ ﻪﮐ دﻮــﺑ هدﺮﺘــﺴﮔ نﺎﻨﭼ نآ نﺍﺮﯾﺍ یرﺍدﺍ مﺎﻈﻧ

ﻊﻣﺎﺟ ﯽـﺳﺮﺑﺎﺴﺣ یﺎﺟ ﻪـﺑ ﯽﺘﻨـﺳ ﯽـﺳﺮﺑﺎﺴﺣ ﺪﻧور مﺍﺪﺗ هﮋﯾو ﻪﺑ (ﯽﻤﺘﺴﯿﺳ ﺮﺑﺍﺮﺑ رد ﺶﻨﮐﺍو ﻪﺑ ﺍر نﺍﺪﻧوﺮﻬﺷ و یرﺍدﺍ مﺎﻈﻧ نﺎﻨﮐرﺎﮐ ،نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ،نﻻﻮﺌﺴﻣ
هﺮﻬـﺑ مﺪﻋ - 6 ؛ ﺖـﺳﺍ دﺎـﺴﻓ ﺯوﺮﺑ ﻞﻣﺎﻋ و ﻪﻌﻣﺎﺟ توﺮﺛ و ﻊﺑﺎﻨﻣ فﻼﺗﺍ ﺐﺒﺳ یﺎﻫرﺎﻜﻫﺍر ﻪﺋﺍرﺍ و ﺮﻈﻧرﺎﻬﻇﺍ و ﯽـﺳرﺮﺑ و ﺪـﻘﻧ ﻪﺑ ﺐﯿﻏﺮﺗ ﺍر ﺎﻬﻧآ و ﻪﺘﺷﺍدﺍو دﻮﺧ
رﻮﻣﺍ هرﺍدﺍ ﺯﺍ ﯽﯾﺍدﺯﺰﮐﺮﻤﺗ ،ﯽﯾﺍﺮﮔ ﺰﮐﺮﻤﺗ-7.؛ﯽﺘﮐرﺎﺸﻣ یﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺯﺍ یﺮﯿﮔ لﺎـﺳ ﺯﺍ نﺍﺮﯾﺍ ﯽﺘﻟود ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ﻦﯾﻮﻧ تﺎـﺣﻼﺻﺍ .ﺖﺳﺍ هدﻮﻤﻧ دﻮﺒﻬﺑ و حﻼﺻﺍ
یﺍ ﻪـﻘﻄﻨﻣ یﺎﻫ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ و یﺰﮐﺮﻣ یﺎﻫ هﺎﮕﺘﺳد ﻦﯿﺑ تﺍرﺎﯿﺘﺧﺍ ﻊﯾﺯﻮﺗ ،رﻮﺸﮐ ﺖـﺳﺎﯿﺳ ﺖﻟود لﺎـﺳ ﻦﯾﺍ رد .ﺪـﺷ ﻉوﺮﺷ ﯽﻧﺎﺠﻨﺴﻓر ﯽﻤﺷﺎﻫ ﺖﻟود رد 1368
ﯽﻧﺎــﺴﻧﺍ یوﺮﯿﻧ) نﺎﮕــﺒﺨﻧ یﺮﯿﮔرﺎﻜــﺑ و بﺬﺟ رد ﯽﻧﺍﻮﺗﺎﻧ-8؛ﺪــﺒﻠﻃ ﯽﻣ ﺍر یﺎﻫ لﺎـﺳ رد ﺖﻟود شﺮﺘﺴﮔ .دﺍد ﺮﯿﯿﻐﺗ رﺍﺯﺎﺑ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ دﺎﺼﺘﻗﺍ ﺮﺑ ﺍر دﻮﺧ یﺎﻫ
-9؛ﺖﺳﺍ هﺪﺷ رﻮﺸﮐ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ نﺍﻮﺗ ﺖﻓﺍ و نﺎﮕﺒﺨﻧ تﺮﺟﺎﻬﻣ ﺐﺒﺳ (ﺺﺼﺨﺘﻣ یﺎﻫ ﺖﮐﺮـﺷ و ﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎﺳ رد یدﺎﯾﺯ دﺍﺮﻓﺍ لﺎﻐﺘﺷﺍ ﺐﺟﻮﻣ ﯽﻣﻼﺳﺍ بﻼﻘﻧﺍ لوﺍ
،ﺎﻫNGO شﺮﺘـﺴﮔ ،نﺪـﺷ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻠﻠﻤﻟﺍ ﻦﯿـﺑ ﻂﯾﺍﺮﺷ ﻪﺑ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻢﮐ ﻚﭼﻮﮐ ﺖﮐﺮـﺣ ﺮـﺑﺍﺮﺑ رد یدﺎﯾﺯ تﻼﻜـﺸﻣ ﺚﻋﺎﺑ دﻮﺧ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾﺍ .ﺪﺷ ﯽﺘﻟود
ﯽﮕﺘﺴﯾﺎﺷﺎﻧ مﺎﻈﻧ -10 ؛ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾﺯ یﺎﻫ نﺍﺮﺤﺑ و ﯽﺘﻌﻨﺻ ﺍﺮﻓ یﺎﻫ ﺖﮐﺮﺣ نﺍﺮﯾﺪﻣ ﺯﺍ ﯽﻀﻌﺑ و نﺎﻨﮐرﺎﮐ نﺍوﺍﺮﻓ یﺎﻫ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻢﻏﺮﯿﻠﻋ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﻟود یﺯﺎﺳ
ﻪﻧﻮﮔ چرﺎـﻗ ﺪـﺷر- 11 ؛نﺎﮕـﺒﺨﻧ ﺶﺧﺮﭼ یﺎﺠـﺑ نﺍﺮﯾﺪﻣ ﯽﯾﺎﺠﺑﺎﺟ و ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﯽﺻﻮﺼﺧ ﺖﺳﺎﯿﺳ ،هﺪﺷ ﯽﻠﻣ یﺎﻫ ﺖﮐﺮﺷ یﺎﻫ ﯽﻫﺪﺑ یﻻﺎﺑ ﻢﺠﺣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و
ﻢﮐ-12 ؛ یروﺎﻨﻓ و ﻢﻠﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﺎﻬﻧآ ﯽﺒﺴﻧ ﯽﯾﺍرﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ مﺪﻋ و ﺎﻬﻫﺎﮕﺸﻧﺍد ﻪﻣﺍدﺍ ﯽﻤﺗﺎﺧ ﺖﻟود رد ﺪﻧور ﻦﯾﺍ .ﺪـﺷ ﺯﺎﻏآ ﺖﻟود یﺮﮔ یﺪﺼﺗ ﺶﻫﺎﮐ و یﺯﺎﺳ

جﻮﻣ ﻪﻠﻤﺟﺯﺍ ﻪﻌﻣﺎﺟ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ تﺎـﻘﺒﻃ تﺎـﺒﻟﺎﻄﻣ وﺪﯾﺪﺟ یﺎﻫرﺎﺸﻓ ﻪﺑ ﯽﻬﺟﻮﺗ مﺎﻈﻧ رد لﻮـﺤﺗ» نﺍﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﯽﻌﻣﺎﺟ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ 1380 لﺎﺳ رد ﻪﻜﻨﯾﺍ ﺎﺗ دﺮﮐ ﺍﺪﯿﭘ
.ﺮﻘﻓ و ﯽﺘﯿﺴﻨﺟ ﺾﯿﻌﺒﺗ ،نﺍﻮﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾﺍﺰﻓﺍ ،یرﺎﻜﯿﺑ رﻮﺸﮐ یرﺍدﺍ مﺎﻈﻧ رد لﻮﺤﺗ دﺎﺠﯾﺍ و حﻼﺻﺍ تروﺮﺿ .ﺪﺷ ﻦﯾوﺪﺗ «رﻮﺸﮐ یرﺍدﺍ
ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ رﻮـﺸﮐ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﯽﻣﻼﺳﺍ یرﻮﻬﻤﺟ مﺎﻈﻧ فﺍﺪﻫﺍ ﻖﻘﺤﺗ رﺍﺰﺑﺍ نﺍﻮﻨﻌﺑ
ﯽﺘﻟود ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد ﯽﺣﻼﺻﺍ یﺎﻫ رﺎﻜﻫﺍر
.(1385 ،نﺎﯾرﺎﺒﺘﻋﺍ) ﺖﻓﺮﮔ رﺍﺮﻗ
،ﺖﻟود ﺮـﺑ ﺍر دﻮﺧ ﺪﯿﮐﺄﺗ و ﻪﺟﻮﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯾﻮﻧ ﯽﺘﻟود ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ نﻼﮐ یﺎﻫﻮﮕﻟﺍ
و ﺎﻬﻧﺎﻣﺯﺎـﺳ ﯽﻠﺧﺍد ﻞﺋﺎـﺴﻣ ﺮﺘﻤﮐ و هدﺍد رﺍﺮـﻗ ﯽﺻﻮﺼﺧ ﺶﺨـﺑ و نﺍﺪﻧوﺮﻬـﺷ ،ﯽﻫﺪﻧﺎﻣﺯﺎﺳ یﺎﻫ هﺯﻮﺣ رد رﻮﺸﮐ یرﺍدﺍ مﺎﻈﻧ ﯽﺳﺎﺳﺍ تﻼﻜﺸﻣ ﻊﻓر رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
و «بﻮﺧ ﺖﻟود» یﻮﮕﻟﺍ ود .ﺪﻧﺍ هدﺍد رﺍﺮــﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺍر ﯽﺘﻟود یﺎﻬﻫﺎﮕﺘـﺳد تﺍرﺮـﻘﻣ و ﻦﯿﻧﺍﻮـﻗ و رﺎﮐ مﺎﺠﻧﺍ یﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ و یروآ ﻦﻓ ،ﯽﻧﺎﺴﻧﺍ ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ
.ﺪﻧرﺍد رﺍﺮﻗ هوﺮﮔ ﻦﯾﺍ رد «بﻮﺧ یرﺍد ﺖﻣﻮﻜﺣ» نﺎﻣﺯﺎــﺳ ﻂــﺳﻮﺗ«رﻮﺸﮐ یرﺍدﺍ مﺎﻈﻧ رد لﻮـﺤﺗ» نﺍﻮﻨﻋ ﺖـﺤﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮـﺑ ﺖﻔﻫ
نﺍﺮﯾﺯو ﺖﺌﯿﻫ ﺐﯾﻮﺼﺗ ﻪــﺑ و ﻪﺋﺍرﺍ 81/1/18 خرﻮﻣ رد یﺰﯾر ﻪﻣﺎﻧﺮـﺑ و ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ
بﻮﺧ ﺖﻟود یﻮﮕﻟﺍ– لوﺍ یﻮﮕﻟﺍ
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺍﺮﺟﻻﺍ مﺯﻻ ﯽﯾﺍﺮﺟﺍ یﺎﻫ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﯿﻠﮐ رد و ﺪﯿﺳر
ﯽــﺸﻣ ﻂﺧ ﻞﯾﺪﻌﺗ و ﻦﯿﻟﺮـﺑ رﺍﻮﯾد ﻦﺘﺨﯾر وﺮﻓ ﺎـﺑ هﺍﺮﻤﻫ بﻮﺧ ﺖﻟود مﻮﻬﻔﻣ
ﺯﺍ .(1379 ،مﻮﯿﻫوﺮﻧﺮﺗ) ﺪـﺷ حﺮﻄﻣ ﯽﻠﻠﻤﻟﺍ ﻦﯿـﺑ یﺍ ﻪﻌﺳﻮﺗ یﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎﺳ یﺎﻫ :ﺯﺍ ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺖﻔﻫ ﻦﯾﺍ
ﺖﻟود یﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو (ODA) «ﺎﻫﺎﯾرد یﻮــﺳ نآ ﻪﻌـﺳﻮﺗ هرﺍدﺍ نﺎﻣﺯﺎـﺳ» ﺮﻈﻧ .ﺖﻟود هﺯﺍﺪﻧﺍ ندﻮﻤﻧ ﯽﻘﻄﻨﻣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(1

:( ODA ، 1993 ) ﺯﺍ ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ بﻮﺧ .ﺖﻟود ﯽﺗﻼﯿﻜﺸﺗ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد لﻮﺤﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(2
ﯽﺘﮐرﺎــﺸﻣ یﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺯﺍ ﻪﮐ درﺍد ﺖﯿﻋوﺮــﺸﻣ ﯽﺘﻟود :ﺖﻟود ﺖﯿﻋوﺮـﺸﻣ-.1 .ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ یﺎﻫ مﺎﻈﻧ رد لﻮﺤﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(3
.ﺪﻨﺷﺎﺑ دﻮﻨﺸﺧ و ﯽﺿﺍر وﺍ ﺯﺍ نﺍﺪﻧوﺮﻬﺷ و ﺪﻨﮐ هدﺎﻔﺘﺳﺍ .ﯽﻣﺍﺪﺨﺘﺳﺍ یﺎﻫ مﺎﻈﻧ رد لﻮﺤﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(4
دﺮﻜﻠﻤﻋ و تﺎﻤﯿﻤﺼﺗ ،تﺎﻣﺍﺪﻗﺍ ﺮﺑﺍﺮﺑ رد یرﺍدﺍ و ﯽﺳﺎﯿﺳ ﻞﻣﺍﻮﻋ :ﯽﯾﻮﮕﺨﺳﺎﭘ-.2 .ﺖﻟود ﯽﻧﺎﺴﻧﺍ یوﺮﯿﻧ یﺯﺎﺴﻬﺑ و شﺯﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(5
،ﺎﻫ ﻪﻧﺎـﺳر یدﺍﺯآ ،تﺎﻋﻼﻃﺍ ندﻮـﺑ ﺖﺳد رد نآ ﻁﺮﺷ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻮﮕﺨﺳﺎﭘ دﻮﺧ .یرﺍدﺍ یروآ ﻦﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ و رﺎﮐ مﺎﺠﻧﺍ یﺎﻫ شور ،ﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ حﻼﺻﺍ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(6
رد ﺍر ﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎــﺳ و دﺍﺮﻓﺍ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫرﺎﮐوﺯﺎــﺳ دﻮﺟو و یﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﺖﯾﺎﻔــﺷ .یرﺍدﺍ مﺎﻈﻧ رد مدﺮﻣ ﺖﻣﺍﺮﮐ ﻆﻔﺣ و ءﺎﻘﺗرﺍ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ(7
.ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ،ﺪﻫد رﺍﺮﻗ ﯽﯾﻮﮕﺨﺳﺎﭘ ضﺮﻌﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ رد ﯽـﺳﺎﺳﺍ ﺮﯿﯿﻐﺗ ، یرﺍدﺍ لﻮـﺤﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮـﺑ ﺯﺍ ﻪﻫد ود ﺖـﺷﺬﮔ ﻢﻏﺮﯿﻠﻋ
ﻪﻨﯿﻣﺯ رد ﺖﻟود نﺎﻨﮐرﺎﮐ و نﺍﺮﯾﺪﻣ ،ﯽﺘﻟود یﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎـــﺳ :ﯽﮕﺘــﺴﯾﺎﺷ- -3 ﯽــﺑ ﺐﺟﻮﻣ تﺎﻣﺪﺧ ﻪﺋﺍرﺍ رد ﯽﯾﺎــﺳرﺎﻧ و هدﺎﺘﻔﯿﻧ قﺎﻔﺗﺍ ﯽﺘﻟود یﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎـﺳ
ﻪﺋﺍرﺍ و تﺎﻤﯿﻤﺼﺗ ﺮﺛﺆﻣ یﺍﺮﺟﺍ ،ﻊـﻗﻮﻣ ﻪـﺑ یﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ،ﺎﻫ ﯽﺸﻣ ﻂﺧ ﻢﯿﻈﻨﺗ .ﺖﺳﺍ هﺪﯾدﺮﮔ ﺖﻟود ﻪﺑ مدﺮﻣ یدﺎﻤﺘﻋﺍ
.ﺪﻨﺷﺎﺑ رﺍدرﻮﺧﺮﺑ مﺯﻻ ﯽﮕﺘﺴﯾﺎﺷ ﺯﺍ ﺐﺳﺎﻨﻣ تﺎﻣﺪﺧ ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رد حﺮﻄﻣ تﻼﻜـﺸﻣ و ﻞﺋﺎﺴﻣ ﯽﺧﺮﺑ

هوﺮﮔ و دﺍﺮﻓﺍ ﺖﯿﻨﻣﺍ و قﻮـﻘﺣ ﻦﯿﻣﺄﺗ :نﻮﻧﺎـﻗ ﺖﯾﺎﻋر و ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ ﻪﺑ مﺍﺮﺘﺣﺍ -.4 ﺯوﺮﻣﺍ نﺍﺮﯾﺍ
ﻖﯾﻮـﺸﺗ و یدﺎﺼﺘـﻗﺍ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟﺍ یﺎﻫ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ یﺍﺮـﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻂﯾﺍﺮﺷ ﻦﯿﻣﺄﺗ ،ﺎﻫ ﺶﺨـﺑ ﺯﺍ ﺐـﺳﺎﻨﻣ یﺮﯿﮔ هﺮﻬـﺑ مﺪﻋ و ﺖﻟود تﺎﯿﻠﻤﻋ ﻪﻨﻣﺍد ندﻮﺑ هدﺮﺘﺴﮔ -1
مﺯﻻ ﺖﻟود یﺍﺮﺑ یرﺍﺪﻣ نﻮﻧﺎﻗ و نﺍﺪﻧوﺮﻬﺷ قﻮﻘﺣ ﻪﺑ مﺍﺮﺘﺣﺍ ،ﺖﮐرﺎﺸﻣ ﻪﺑ دﺍﺮﻓﺍ یﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎـــﺳ و یرﻻﺎـــﺴﻧﺍﻮﯾد-2 ؛دﺎﻬﻧ مدﺮﻣ یﺎﻫ نﺎﻣﺯﺎـــﺳ و ﯽﺻﻮﺼﺧ
.ﺖﺳﺍ یروﺮﺿ و
ﻪـﺑ و ﯽﻧﻮﻧﺎﻗ یﺎﻫ ﯽﯾﺎﺳرﺎﻧ ،ﮓﻨﻫﺎﻤﻫﺎﻧ و دﺪﻌﺘﻣ ﻦﯿﻧﺍﻮﻗ دﻮﺟو- 3؛ ﻮﮕﺨﺳﺎﭘﺮﯿﻏ